Rozwój Franchisingu w Polsce - Położenie prawne franchisodawcy i franchisobiorcy

Young Engineers fit for a Prince

00:00

03:42

1.0x

Na przedsiębiorstwach zrzeszonych w sieci spoczywają wszystkie obowiązki wynikające z ich działalności jako samodzielnych podmiotów, toteż ponoszą one pełną odpowiedzialność wobec osób trzecich za skutki swych działań. Ich kontrahenci nie mają w zasadzie możliwości zgłaszania swych roszczeń bezpośrednio do organizatora sieci, chociaż ze względu na stopień integracji wewnętrznej i wspólną markę w świadomości klientów sieć często funkcjonuje jako podmiot jednolity. Umowa sprzedaży czy świadczenia usług jest jednak zawierana przez konsumenta nie z franchisodawcą, lecz z konkretnym członkiem sieci (franchisobiorcą), stąd to ten ostatni ponosi odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania na podstawie art. 471 k.c. Z tych samych powodów na gruncie prawa polskiego trudno byłoby konstruować odpowiedzialność franchisodawcy na podstawie art. 474 k. c., gdyż nie będąc stroną umowy z konsumentem, nie może być on traktowany jako dłużnik odpowiadający za szkodę wyrządzoną przez osoby, z których pomocą wykonuje zobowiązanie lub którym jego wykonanie powierza.

Nieco mniej korzystnie przedstawia się natomiast problem odpowiedzialności z tytułu rękojmi i gwarancji, co ma istotne znaczenie w wypadku franchisingu dystrybucyjnego, gdzie treścią umowy z konsumentem jest sprzedaż towaru, oraz franchisingu mieszanego, który polega na tym, że franchisodawca jest producentem, a franchisobiorcy zajmują się dystrybucją jego towarów oraz świadczeniem usług związanych z ich zastosowaniem. Przepisy kodeksu cywilnego (art. 556 k.c. i nast.) czynią odpowiedzialnym z tytułu rękojmi sprzedawcę, a więc byłby nim franchisobiorca. Natomiast z tytułu gwarancji jakości odpowiada, zgodnie z art. 577 k.c., wystawca dokumentu gwarancyjnego (gwarant), którym w obu przypadkach jest franchisodawca. Ponadto artykuł 579 k.c. stanowi, że kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Oznacza to, że może on dochodzić od sprzedawcy (franchisobiorcy) wszystkich uprawnień przysługujących mu z tytułu rękojmi, a równocześnie skierować roszczenie wobec gwaranta (franchisodawcy). Ten ostatni ma jednakże możliwość, której pozbawiony jest sprzedawca (franchisobiorca), precyzyjnego określenia w gwarancji wad oraz przyczyn ich powstania, które ta gwarancja obejmuje (art. 578 k.c.).

Trudno także byłoby uzasadnić odpowiedzialność deliktową franchisodawcy. Analiza przepisów kodeksu cywilnego w tej materii prowadzi do wniosku, że wyłączona byłaby jego odpowiedzialność na podstawie art. 416 k.c., ponieważ członek sieci nie jest organem franchisodawcy jako osoby prawnej. Nie znalazłby również zastosowania art. 429 k. c. (culpa in eligendo), gdyż jeśli nawet przyjąć, że zachodzi tu sytuacja powierzenia wykonania określonej czynności, to odpowiedzialność franchisodawcy byłaby wyłączona z tej przyczyny, iż powierzył on wykonanie tej czynności przedsiębiorcy trudniącemu się tego typu działalnością profesjonalnie. Nie można również sięgać do podstawy z art. 430 k.c., gdyż franchisobiorca nie jest jednostką podległą franchisodawcy i działa na własny rachunek.

Nie można jednak wykluczyć odpowiedzialności franchisodawcy wobec franchisobiorcy. Franchisodawca jest jednak uprzywilejowany wobec osób trzecich, ponieważ odpowiedzialność spoczywa na franchisobiorcy jako podmiocie będącym w bezpośrednim kontakcie z klientem.

Andrzej Krawczyk